Περισσότερα από 300 άτομα είναι νεκρά, κυρίως εργάτες ενδυμάτων, και πολύ περισσότερα έχουν τραυματιστεί, μετά την κατάρρευση του οκταόροφου κτίριου Ράνα Πλάζα στο Μπανγκλαντές την περασμένη βδομάδα. Η τραγωδία είναι μια από τις χειρότερες βιομηχανικές καταστροφές στον κόσμο, αλλά δεν θα είναι η τελευταία , καθώς υπερεθνικές εταιρείες συνεχώς επιδιώκουν μεγαλύτερα κέρδη μέσα από την εκμετάλλευση φτηνής εντατικής εργασίας.
Το συγκρότημα Ράνα Πλάζα ήταν χαρακτηριστικό των πολυόροφων κτιρίων που έχουν ξεφυτρώσει μέσα από τη μαζική επέκταση της βιομηχανίας ενδυμάτων στο Μπανγκλαντές - που είναι τώρα μόνο η δεύτερη μετά την Κίνα - με ελάχιστο σεβασμό για τους οικοδομικούς κανονισμούς ασφαλείας της χώρας. Στέγαζε πέντε εργοστάσια ενδυμάτων, που απασχολούσαν χιλιάδες εργάτες, καθώς και ένα λαβύρινθο από καταστήματα. Ο ιδιοκτήτης, ένας ντόπιος πολιτικός, με δεσμούς με την κυβερνώσα Ένωση Αγουάμι, είχε άδεια μόνο για την ανέγερση ενός πενταόροφου κτιρίου, αλλά δεν εμποδίστηκε να προσθέσει τρεις ακόμη ορόφους.
Είχε γίνει μια προσωρινή εκκένωση την Τρίτη, όταν εργάτες παρατήρησαν μεγάλες ρωγμές στο κτίριο. Αλλά ο ιδιοκτήτης, Σοχέλ Ράνα, ισχυρίστηκε ότι ο χώρος ήταν ασφαλής, παρά τις αντίθετες προειδοποιήσεις. Οι διευθυντές των εργοστασίων, αποφασισμένοι να τηρήσουν το πρόγραμμα παραγωγής, ανάγκασαν τους εργαζόμενους να επιστρέψουν στη δουλειά. Το κτίριο κατάρρευσε ξαφνικά την Τετάρτη το πρωΐ και, μετά από τρεις και πλέον μέρες, συνεργεία διάσωσης συνεχίζουν να ανασύρουν σώματα μέσα από το ασταθές κουβάρι από συντρίμμια.
Οπως σε προηγούμενες καταστροφές, η κυβέρνηση του Μπανγκλαντές, επιχειρηματικές οργανώσεις και υπερεθνικές εταιρείες ενδυμάτων που επωφελούνται από τη φθηνή εργασία της χώρας δραστηριοποιήθηκαν γρήγορα για να περιορίσουν τις πολιτικές και οικονομικές αρνητικές επιπτώσεις.
Η πρωθυπουργός Σικ Χασίνα έθεσε την επιχείρηση διάσωσης σε "πολεμική βάση" και απέστειλε στρατεύματα και αστυνομία, μαζί με το περιβόητο Τάγμα Ταχείας Δράσης - για να καταστείλουν την οργή των εργατών. Εκατοντάδες χιλιάδες εργατών ενδυμάτων βγήκαν στους δρόμους της Ντάκας και γειτονικών βιομηχανικών περιοχών την Πέμπτη και την Παρασκευή.
Η πρωθυπουργός κατηγόρησε τον ιδιοκτήτη του κτιρίου για την κατάρρευση, διακηρύσσοντας ότι θα τιμωρηθεί. Ταυτόχρονα, η Χασίνα έκανε σαφές ότι τίποτα δεν θα γινόταν για να αποφευχθούν παρόμοιες καταστροφές. Παραδέχθηκε ότι το 90 τοις εκατό των κτιρίων της χώρας δεν ήταν κατασκευασμένα με τις προδιαγραφές του επίσημου οικοδομικού κανονισμού, αλλά παρέκαμψε το ζήτημα, διακηρύσσοντας: "Είναι ανάγκη να κατεδαφίσουμε όλα τα κτίρια τώρα αμέσως;"
Ο Σύνδεσμος Παραγωγών και Εξαγωγέων Ρουχισμού του Μπανγκλαντές διέγραψε από μέλη τις εταιρείες που λειτουργούσαν στη Ράνα Πλάζα και κάλεσε για τη δίωξη των υπευθύνων για την κατάρρευση. Ωστόσο, όπως η κυβέρνηση, οι εργοδοτικές οργανώσεις γνωρίζουν πολύ καλά ότι ανασφαλείς συνθήκες επικρατούν πέρα από κάθε έλεγχο σε όλη την παραγωγή.
Τον περασμένο Νοέμβριο, 112 εργάτες πέθαναν στη χειρότερη πυρκαγιά εργοστασίου της χώρας, στην εταιρεία ρούχων Ταζρίν στη βιομηχανική ζώνη Ασούλια. Επιστάτες διέταξαν τους εργαζόμενους να επιστρέψουν στη δουλειά αφού σήμαναν οι σειρήνες συναγερμού, αφήνοντας εργάτες παγιδευμένους στους πάνω ορόφους. Περίπου 700 εργάτες έχουν πεθάνει σε πυρκαγιές εργοστασίων στο Μπανγκλαντές από το 2005. Καταρρεύσεις εργοστασίων ενδυμάτων το 2005 και το 2010 στοίχισαν τη ζωή σε 79 επιπλέον άτομα.
Η κυβέρνηση και οι εργοδότες ενδιαφέρονται πρώτιστα να εξασφαλίσουν ότι τα χιλιάδες εργοστάσια ενδυμάτων της χώρας, που παράγουν το 80 τοις εκατό των εξαγωγών του Μπανγκλαντές, συνεχίζουν να λειτουργούν κανονικά. Εχουν πλήρη συνείδηση ότι κάθε βελτίωση στους μισθούς (κατά μέσο όρο 37 δολάρια τον μήνα), ή στις άθλιες συνθήκες με τις οποίες βρίσκονται αντιμέτωποι εκατομμύρια εργάτες ενδυμάτων, θα μπορούσε να υπονομεύσει την ανταγωνιστικότητα της χώρας.
Οι υπερεθνικοί λιανικοί γίγαντες έχουν αρχίσει μια καλοπροβαρισμένη άσκηση περιορισμού της ζημιάς- μερικά κροκοδείλια δάκρυα, και, όπου είναι δυνατό, διάψευση κάθε ανάμιξης, ή ανάμιξης με τους συγκεκριμένους προμηθευτές στο συγκρότημα Ράνα Πλάζα, που ακολουθούνται από κούφιες υποσχέσεις να βελτιώσουν τις συνθήκες στο μέλλον. Ετικέτες για τις μεγαλύτερες λιανικές επιχειρήσεις στον κόσμο, την Wal-Mart, την Ισπανική αλυσίδα ElCorteIngles και την PCPenney, έχουν βρεθεί στα συντρίμμια. Ιστότοποι για τα εργοστάσια στο κτίριο δείχνουν ότι προμήθευαν επίσης το Κικ στη Γερμανία, το C&A στο Βέλγιο, το Bennetton στη Βρετανία, το Mango στην Ισπανία, το Trimark στον Καναδά και το Premark στην Ιρλανδία, για να ονομάσουμε μόνο μερικά.
Η έκφραση "σοκ" από αυτές τις εταιρείες για τη συμφορά, είναι ιδιαίτερα κυνική. Όλες αυτές οι εταιρείες γνωρίζουν πολύ καλά τις άθλιες συνθήκες που ειναι αναγκαίες για την παραγωγή ενδυμάτων στις τιμές που απαιτούν. Λειτουργούν μέσα από ένα περίπλοκο σύστημα μεσαζόντων και υπεργολάβων για να αποστασιοποιηθούν από τις πραγματικές παραγωγικές διαδικασίες. Πολλές έχουν ένα σύστημα εργοστασιακών ελέγχων, όχι για να βελτιώσουν την ασφάλεια και τις συνθήκες αλλά για να περισώσουν το εταιρικό τους ίματζ και το εμπορικό τους όνομα πίσω από μια βιτρίνα.
Στον απόηχο της τραγωδίας, οι κυβερνήσεις, τα μέσα ενημέρωσης, τα συνδικάτα και διάφορες μη κυβερνητικές οργανώσεις διακηρύσσουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ότι κάτι πρέπει να γίνει και προωθούν την ψευδαίσθηση ότι οι υπερεθνικές εταιρείες και η κυβέρνηση του Μπανγκλαντές μπορούν να πιεστούν για να βελτιώσουν την ασφάλεια και το επίπεδο διαβίωσης των εργατών ενδυμάτων. Η πραγματικότητα είναι ότι η κυβέρνηση δεν θα κάνει τίποτα που να βάζει σε κίνδυνο τις εξαγωγές και τα κέρδη. Μέσα σε όλο και πιο έντονες συνθήκες κατάρρευσης του παγκόσμιου καπιταλισμού, τα κριτήρια ασφαλείας πρόκειται να χειροτερέψουν και όχι να βελτιωθούν.
Οι ίδιες διαδικασίες συμβαίνουν σε διεθνές επίπεδο. Τον περασμένο Σεπτέμβριο, 300 περίπου εργάτες σκοτώθηκαν στη χειρότερη φωτιά εργοστασίου στον κόσμο όταν οι Επιχειρήσεις Άλι στο Καράτσι του Πακιστάν περιζώστηκαν από φλόγες. Στην Κίνα, χιλιάδες εργάτες σκοτώνονται κάθε χρόνο σε εκρήξεις και καταρρεύσεις στα ορυχεία της χώρας που ειναι περιβόητα για της ανασφάλεια τους - στο τέλος του περασμένου μήνα, 34 σκοτώθηκαν σε δύο εκρήξεις στο ανθρακωρυχείο Μπαμπάο. Άλλοι 83 πέθαναν σε ένα ορυχείο χαλκού στο Θιβέτ.
Η υγεία, η ποιότητα ζωής και οι ζωές των εργατών θυσιάζονται συνεχώς στο αμείλικτο κυνήγι του κέρδους, όχι μόνο στους υποβαθμισμένους χώρους εργασίας στην Ασία, την Αφρική και την Λατινική Αμερική, αλλά στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες. Μόλις την περασμένη εβδομάδα, ένα εργοστάσιο λιπασμάτων στο Τέξας τινάχτηκε στον αέρα, σκοτώνοντας 14 άτομα και τραυματίζοντας άλλα 200. Στις 11 Απριλίου 2011, 11 εργάτες πέθαναν σε μια έκρηξη στην πλατφόρμα εξόρυξης πετρελαίου Ντιπουότερ Οράιζον στον Κόλπο του Μεξικού που κατέληξε στη μεγαλύτερη οικολογική καταστροφή στην ιστορία των ΗΠΑ.
Αυτές οι τραγωδίες ειναι εγκλήματα που έχουν ουσιαστικά τις ρίζες τους στο ίδιο το σύστημα του κέρδους. Η παγκοσμιοποιημένη παραγωγή, που έχει τη δυνατότητα να δώσει στον καθένα πάνω στον πλανήτη ένα αξιοπρεπές επίπεδο ζωής, κάτω από τον καπιταλισμό οδηγεί σε τεράστια κέρδη για λίγους πλούσιους και σε όλο και βαθύτερη εξαθλίωση για τους εργαζόμενους σε όλο τον κόσμο.
Η μόνη λύση βρίσκεται σε μια ενωμένη πάλη της διεθνούς εργατικής τάξης για την εξάλειψη αυτής της ξεπερασμένης και αντιδραστικής κοινωνικής τάξης πραγμάτων και την εγκαθίδρυση μιας λογικά σχεδιασμένης παγκόσμιας σοσιαλιστικής οικονομίας που θα ειναι κατάλληλη για να ικανοποιήσει τις επείγουσες κοινωνικές ανάγκες του συνόλου της ανθρωπότητας.
27 Απριλίου 2013