Μετάφραση άρθρου που δημοσιεύθηκε στα αγγλικά την 1 Μαρτίου 2023.

Μια επιβατική αμαξοστοιχία, που εκτελούσε το δρομολόγιο από την Αθήνα προς τη Θεσσαλονίκη, συγκρούστηκε μετωπικά με μια εμπορική αμαξοστοιχία λίγο πριν από τα μεσάνυχτα της Τρίτης, κοντά στα Τέμπη στην κεντρική Ελλάδα. Σύμφωνα με πληροφορίες, η επιβατική αμαξοστοιχία ταξίδευε με ταχύτητα μεταξύ 140 χλμ/ώρα και 160 χλμ/ώρα και η εμπορική αμαξοστοιχία με 100 χλμ/ώρα.

Η επιβατική αμαξοστοιχία ταξίδευε βόρεια μετά την αναχώρησή της από τον σταθμό της Λάρισας και η εμπορική αμαξοστοιχία ταξίδευε νότια από τη Θεσσαλονίκη προς τη Λάρισα. Μετά τη σύγκρουση, το διαλυμένο τρένο έπεσε σε ένα χωράφι δίπλα στις γραμμές.

Μεταξύ των νεκρών ήταν οκτώ σιδηροδρομικοί υπάλληλοι, μεταξύ των οποίων οι δύο μηχανοδηγοί της εμπορικής αμαξοστοιχίας και οι δύο μηχανοδηγοί της επιβατικής αμαξοστοιχίας, σύμφωνα με τον πρόεδρο της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Σιδηροδρομικών Γιάννη Νίτσα.

Η Πυροσβεστική ανακοίνωσε ότι 66 από τους περίπου 85 τραυματίες της σύγκρουσης μεταφέρθηκαν σε νοσοκομεία της Λάρισας. Έξι από αυτούς νοσηλεύονται στην εντατική.

Για την επιχείρηση διάσωσης χρειάστηκαν 150 πυροσβέστες με 17 οχήματα και τέσσερις γερανούς, καθώς επίσης κινητοποιήθηκαν και σαράντα ασθενοφόρα. Περίπου 200 άτομα που υπέστησαν ελαφρά τραύματα ή ήταν σώοι και αβλαβείς μεταφέρθηκαν με λεωφορεία στη Θεσσαλονίκη.

Πολλοί από τους περίπου 350 επιβάτες του λεωφορείου ήταν φοιτητές που επέστρεφαν στη Θεσσαλονίκη -την δεύτερη πόλη της Ελλάδας με μεγάλο φοιτητικό πληθυσμό- μετά από το τριήμερο της Καθαράς Δευτέρας. Το Greek Reporter ανέφερε: «Ο επικεφαλής του τμήματος επειγόντων περιστατικών στο νοσοκομείο της Λάρισας, Απόστολος Κόμνος, δήλωσε ότι οι περισσότεροι από τους νεκρούς ήταν νέοι άνθρωποι, γύρω στα 20».

Κατά τη σύγκρουση εκτροχιάστηκαν τα τέσσερα πρώτα βαγόνια της επιβατικής αμαξοστοιχίας. Τα δύο πρώτα βαγόνια πήραν φωτιά και «καταστράφηκαν σχεδόν ολοσχερώς» και «δεν υπάρχουν πια», δήλωσε ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας, Κώστας Αγοραστός.

Με τα δύο πρώτα βαγόνια να έχουν συντριβεί, το τρίτο βαγόνι -το βαγόνι του εστιατορίου- αναποδογύρισε πάνω τους και πήρε φωτιά. Υπήρξαν αναφορές για επιβάτες που εκσφενδονίστηκαν από τα παράθυρα του τρένου. Ορισμένα πτώματα βρέθηκαν σε απόσταση 40 μέτρων από τη σιδηροδρομική γραμμή.

Ο επιζών Άγγελος δήλωσε στο AFP: «Ήταν σαν σεισμός... Είδα σκηνές φρίκης στα πρώτα βαγόνια. Ακόμα τρέμω.»

Ένας άλλος επιζών, ο Στέργιος Μινένης, δήλωσε στο Reuters: «Ακούσαμε έναν μεγάλο κρότο... Αναποδογυρίσαμε μέσα στο βαγόνι μέχρι που πέσαμε στο πλάι και σταμάτησε η φασαρία. Τότε επικράτησε πανικός. Καλώδια, φωτιά. Η φωτιά ήταν άμεση. Καθώς γυρνούσαμε, καιγόμασταν. Η φωτιά ήταν δεξιά και αριστερά.

«Για 10, 15 δευτερόλεπτα επικρατούσε χάος. Αναποδογυρίσματα, φωτιές, καλώδια που κρέμονταν, σπασμένα παράθυρα, άνθρωποι που ούρλιαζαν, άνθρωποι παγιδευμένοι.»

«Δεν έχω ξαναδεί κάτι τέτοιο σε όλη μου τη ζωή. Είναι τραγικό. Πέντε ώρες αργότερα, βρίσκουμε πτώματα», δήλωσε ένας διασώστης στο AFP.

Η επικεφαλής ιατροδικαστής του γενικού νοσοκομείου Λάρισας Ρουμπίνη Λεοντάρη δήλωσε την Τετάρτη ότι 35 σοροί «βρίσκονται αυτή τη στιγμή στο νεκροτομείο, ενώ συνεχίζεται η μεταφορά άλλων σορών. ... Κάποια σώματα ήταν εντελώς απανθρακωμένα και είναι αγνώριστα, στην πλειονότητά τους πρόκειται για νέους ανθρώπους.»

Το BBC ανέφερε: «Η τοπική πυροσβεστική υπηρεσία δήλωσε προηγουμένως ότι το βαγόνι του τρένου που έπιασε φωτιά έπιασε θερμοκρασίες 1.300C (2.370F), ενώ ο δήμαρχος Λάρισας Απόστολος Καλογιάννης ανέφερε ότι κάποιοι από τους νεκρούς θα μπορούσαν να αναγνωριστούν μόνο μέσω εξέτασης DNA.»

Το προηγούμενο χειρότερο σιδηροδρομικό δυστύχημα στην Ελλάδα σημειώθηκε πριν πάνω από 50 χρόνια, το 1968, όταν δύο επιβατικές αμαξοστοιχίες συγκρούστηκαν κοντά στην Κόρινθο, σκοτώνοντας 34 επιβάτες και τραυματίζοντας πάνω από 120. Όταν γίνει ο τελικός απολογισμός των νεκρών στα Τέμπη, θα μπορούσε να ξεπεράσει τους 80 ανθρώπους που έχασαν τη ζωή τους σε εκτροχιασμό στην Ισπανία το 2013, όταν ένα τρένο υψηλής ταχύτητας ανετράπη κοντά στο Σαντιάγο ντε Κομποστέλα. Οι νεκροί ξεπερνούν ήδη κατά πολύ την τελευταία ανάλογη μετωπική σύγκρουση στο ευρωπαϊκό σιδηροδρομικό δίκτυο το 2016, στο Bad Aibling της Γερμανίας, όπου σκοτώθηκαν 12 άνθρωποι. 

Η συντηρητική κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας (ΝΔ) έχει κηρύξει τριήμερο εθνικό πένθος.

Οι πολιτικές επιπτώσεις ήταν άμεσες, με τον υπουργό Υποδομών και Μεταφορών Κώστα Καραμανλή να παραιτείται το απόγευμα της Τετάρτης. Οι επικεφαλής του ιδιωτικοποιημένου Οργανισμού Σιδηροδρόμων Ελλάδος (ΟΣΕ) και του κλάδου έργων της ΕΡΓΟΣΕ  επίσης παραιτήθηκαν.

Δεν είναι δυνατόν σε αυτό το στάδιο να προσδιοριστούν τα άμεσα αίτια της τραγωδίας, αλλά είναι γνωστό ότι οι δύο αμαξοστοιχίες κινούνταν η μία προς την άλλη στην ίδια γραμμή για αρκετά χιλιόμετρα. Το τμήμα της γραμμής μήκους 27,3 χιλιομέτρων στο οποίο συνέβη το δυστύχημα ήταν διπλής τροχιάς και είχε εγκατασταθεί αυτόματο σύστημα ελέγχου, αλλά η μεταγωγή και η σηματοδότηση εξακολουθούσαν να ελέγχονται χειροκίνητα.

Ένας 59χρονος σταθμάρχης συνελήφθη στη Λάρισα και κατηγορείται για ανθρωποκτονία εξ αμελείας, πρόκληση σωματικών βλαβών κατά συρροή από αμέλεια, και για διατάραξη συγκοινωνιών. Ο σταθμάρχης αρνείται κάθε κατηγορία και φέρεται να δήλωσε ότι το ατύχημα οφείλεται σε πιθανή τεχνική βλάβη. Ο σταθμάρχης ανέλαβε τη θέση του πριν από 40 ημέρες, μετά από εκπαίδευση ενός έτους.

Όποια και αν είναι τα άμεσα αίτια, η επίρριψη της ευθύνης σε ένα μόνο άτομο αποτελεί συγκάλυψη.

Πολλοί καταλαβαίνουν ότι οι αιτίες είναι πολύ βαθύτερες σε μια κοινωνία όπου οι βασικές υπηρεσίες και υποδομές έχουν υποβαθμιστεί ή καταστραφεί μαζικά τα τελευταία 15 χρόνια της λιτότητας που εφαρμόστηκε από διαδοχικές κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένης και αυτής του ΣΥΡΙΖΑ. Οι φοιτητικοί σύλλογοι της Θεσσαλονίκης ζήτησαν πλήρη έρευνα χωρίς «συγκάλυψη». Το βράδυ της Τετάρτης διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν έξω από τα κεντρικά γραφεία της Hellenic Trains στη λεωφόρο Συγγρού στην Αθήνα. Ένα από τα πανό έγραφε: «Δεν ήταν λάθος, ούτε η κακιά στιγμή, τα κέρδη τους μπαίνουν πιο πάνω από τη ζωή.» Ένα άλλο έγραφε: «Οι νεκροί μας - τα κέρδη τους.»

Η διαδήλωση δέχθηκε βίαιη επίθεση από τα ΜΑΤ με χρήση χειροβομβίδων κρότου λάμψης και δακρυγόνων, με τους διαδηλωτές να προχωρούν προς το κοινοβούλιο.

Την ώρα που γινόταν η επίθεση, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε σε τηλεοπτικό διάγγελμα: «Όλα δείχνουν πως το δράμα οφείλεται, δυστυχώς, κυρίως σε τραγικό ανθρώπινο λάθος.»

Σχολιάζοντας την άθλια κατάσταση του σιδηροδρομικού δικτύου μεταξύ των δύο μεγαλύτερων πόλεων της Ελλάδας, ο πρόεδρος του συλλόγου μηχανοδηγών Κώστας Γενηδουνιάς δήλωσε στην ΕΡΤ: «Δεν λειτουργεί τίποτα, όλα γίνονται χειροκίνητα σε όλο το δίκτυο Αθήνα-Θεσσαλονίκη. Ούτε οι ενδείξεις, τα φωτοσήματα, ούτε ο ηλεκτρονικός έλεγχος κυκλοφορίας λειτουργούν.» Ο Νίκος Τσικαλάκης, πρόεδρος του Σωματείου Εργαζομένων του ΟΣΕ, δήλωσε στο Ράδιο ΕΝΑ ότι υπάρχουν μόνο 750 σιδηροδρομικοί υπάλληλοι σε εθνικό επίπεδο, πολύ λιγότεροι από τους απαιτούμενους 2.000 και πλέον.

Ο Guardian ανέφερε πως «Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία των συνολικών θανάτων ανά χιλιόμετρο απο τον Οργανισμό Σιδηροδρόμων της ΕΕ, η ασφάλεια στους ελληνικούς σιδηρόδρομους ήταν η χειρότερη στην ΕΕ την τελευταία δεκαετία - αν και αυτό εύκολα διαστρεβλώνεται από το μικρό δίκτυο στην Ελλάδα, περίπου το 2% του μεγέθους του Ηνωμένου Βασιλείου. Ένα μεγάλο ποσοστό των θανάτων ήταν εργαζόμενοι στις ράγες και όχι επιβάτες.»

Κατά το ήμισυ αυτής της περιόδου, το πρώην κρατικό σιδηροδρομικό δίκτυο και η εταιρεία τροχαίου υλικού της Ελλάδας ήταν υπό ιδιωτική ιδιοκτησία, αποτέλεσμα μιας συνεχιζόμενης μαζικής πώλησης κρατικών περιουσιακών στοιχείων ύψους 55 δισεκατομμυρίων ευρώ, την οποία απαίτησαν η Ευρωπαϊκή Ένωση, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) και τα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα κατά τη διάρκεια μιας επίθεσης λιτότητας που πραγματοποίησαν διαδοχικές κυβερνήσεις υπό την ηγεσία της ΝΔ, το σοσιαλδημοκρατικό ΠΑΣΟΚ και τον ψευτοαριστερό ΣΥΡΙΖΑ (στην εξουσία από το 2015-19).

Τον Ιούνιο του 2010, καθώς τα άγρια μέτρα λιτότητας επιδεινώνονταν, οι εργαζόμενοι στους σιδηροδρόμους πραγματοποίησαν 24ωρη πανελλαδική απεργία κατά της προτεινόμενης ιδιωτικοποίησης του 49% του κρατικού σιδηροδρομικού δικτύου, της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, η οποία αποτελούσε μέρος ενός τριετούς προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων έναντι των επαχθών όρων δανεισμού από την ΕΕ και το ΔΝΤ.

Η ιδιωτικοποίηση της ΤΡΑΙΝΟΣΕ πραγματοποιήθηκε τελικά επί ΣΥΡΙΖΑ το 2017, με την FerrovieDello Stato -την ιταλική κρατική εταιρεία σιδηροδρόμων- να αγοράζει τον ελληνικό σιδηρόδρομο για μόλις 45 εκατομμύρια ευρώ. Έπειτα το 2018 η πρόσφατα ιδιωτικοποιημένη ΤΡΑΙΝΟΣΕ, πλήρωσε μια εξίσου χαμηλή τίμη ύψους 22 εκατ. ευρώ για την κρατική επιχείρηση συντήρησης τροχαίου υλικού ΕΕΣΣΤΥ το 2018. Πάνω από πέντε χρόνια μετά την ιδιωτικοποίηση, τα συστήματα ασφαλείας εξακολουθούν να μην είναι πλήρως αυτοματοποιημένα στο απαρχαιωμένο σιδηροδρομικό δίκτυο της Ελλάδας.

Έχουν υπάρξει πολλές προειδοποιήσεις ότι ένα σοβαρό περιστατικό θα μπορούσε να συμβεί ως αποτέλεσμα των περικοπών και της αποτυχίας εφαρμογής της απαιτούμενης τεχνολογίας. Λιγότερο από ένα μήνα πριν, αναφερόμενος σε δύο πρόσφατα σιδηροδρομικά ατυχήματα στην ίδια γραμμή, μια εγκύκλιος του συνδικάτου μηχανοδηγών προς τα μέλη του έγραφε: «Δεν θα περιμένουμε το δυστύχημα που έρχεται για να τους δούμε να χύνουν κροκοδείλια δάκρυα...»