Lev Troçki –sürekli devrim teorisyeni, 1917 Ekim Devrimi’nin Lenin’le birlikte lideri, 1918-21 İç Savaşı’nda Sovyetler Birliği’nin hayatta kalmasını sağlayan Kızıl Ordu’nun komutanı, Stalinist karşıdevrimin amansız muhalifi ve Dördüncü Enternasyonal’in kurucusu– yirminci yüzyıl sosyalizm tarihinin tartışmasız en önemli figürlerinden biridir.
Fakat Troçki siyasi geçerliliği kendi döneminin durum ve şartlarıyla sınırlı olan bir tarihsel figür değildir. Stalinistlerin, emperyalistlerin ve akademisyen lejyonlarının onu itibarsızlaştırmaya yönelik amansız çabalarına rağmen, Troçki’nin siyasi mirası yeni yüzyılın tırmanan toplumsal mücadelelerinin üzerinde belirmektedir. Sovyetler Birliği’nin dağıtılması, Çin’de kapitalizmin restorasyonu ve Stalinizm ile onun Maocu çeşidinin gözden düşmesinin ardından, Troçkizm yirmi birinci yüzyılın Marksizmi ve devrimci sosyalizmi olarak ortaya çıkmaktadır.
David North’un kitabın önsözünde yazdığı gibi:
Troçki’nin tarihteki yeri daha da büyüyor; çünkü çağdaş kapitalizmin ve emperyalizmin temel eğilimleri ve özellikleri, onun küresel kapitalist krizin dinamiğine ve küresel sınıf mücadelesinin mantığına ilişkin analiziyle örtüşüyor. Günümüz dünyasını anlamak için vazgeçilmez olan eserleri, yazıldıkları günkü kadar tazedir.
Mevcut dünya durumu, Troçki’nin tanımakta ve analiz etmekte zorlanmayacağı bir durumdur. Aynı tarihsel çağın, emperyalist savaş ve sosyalist devrim çağının son aşamasında yaşıyoruz. Troçki’nin, özellikle de Lenin’in 1923’te geçirdiği felç sonucu siyasi faaliyetten uzaklaşması ile kendisinin 1940’ta öldürülmesi arasındaki on altı yıl boyunca uğraştığı tarihsel sorunlar, işçi sınıfının karşı karşıya olduğu çözülmemiş varoluşsal siyasi sorunlar olmaya devam etmektedir: emperyalist savaş, demokrasinin çöküşü ve faşizmin yeniden canlanışı, artan enflasyon, kitlesel işsizlik, yoksulluk, var olan kitlesel işçi örgütlerinin ihaneti ve kapitalist devlet yapılarıyla bütünleşmesi.
Troçki’nin en büyük başarısı, Stalin yönetimindeki Üçüncü Enternasyonal’in Hitler’in Almanya’da mücadele edilmeden iktidarı ele geçirmesinin önünü açmasının ardından 1938’de Dördüncü Enternasyonal’i kurmasıydı. Stalin’in anti-Marksist “tek ülkede sosyalizm” teorisini reddeden ilkeli bir enternasyonalist olan Troçki, Dördüncü Enternasyonal’in kuruluş belgesinde şöyle yazmıştı: “Bir bütün olarak dünya siyasi durumu, en çok, proletaryanın tarihsel önderlik krizi eliyle nitelenmektedir.”
Kırk yıllık bir zaman diliminde kaleme alınan bu kitaptaki yazılar, “insanlığın tarihsel krizini” çözmek üzere zengin tarihsel dersleri yeni bir işçi ve gençlik kuşağına aktarmaya adanmıştır.
Kitabın Türkçe basımının ilk tanıtımı, yazarın da katılımıyla, 20 Ağustos 2023 Pazar günü Büyükada’da düzenlenen “Dünya Tarihinin Merkezindeki Ada: Troçki Büyükada’da” başlıklı etkinlik sırasında yapıldı ve katılımcılardan büyük ilgi gördü.
***
David North’un Mehring Yayıncılık’tan çıkan diğer kitapları:
Rus Devrimi ve Tamamlanmamış Yirminci Yüzyıl
Lev Troçki ve Marksizmin Gelişimi [Aynı zamanda son kitabın içinde]